Το Μουσείο
Ένα σύγχρονο Μουσείο για τον Έλληνα που σώζει τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο: Γεώργιος Ν. Παπανικολάου
O Γεώργιος Παπανικολάου έμεινε στην ιστορία για την επιστημονική του προσφορά, για την αφοσίωση του να βοηθά τον άνθρωπο μέχρι τη τελευταία στιγμή της ζωής του. Πρόκειται για τον παγκοσμίου φήμης γιατρό με καταγωγή από την Κύμη, μια μικρή κωμόπολη στην Εύβοια, που σώζει τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο μέχρι σήμερα με την πρωτοποριακή κυτταροδιαγνωστική μέθοδο γνωστή ως «Pap smear» (επίχρισμα Παπανικολάου) και «Pap test» (εξέταση Παπανικολάου). Μία μέθοδο («πατέντα») που δεν πούλησε ποτέ αλλά την προσέφερε στην ανθρωπότητα αφιλοκερδώς.
Ο Γεώργιος Παπανικολάου γεννήθηκε στην Κύμη Ευβοίας το 1883, όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια ως την ηλικία των 11 χρόνων. Συνεχίζει τις γυμνασιακές του σπουδές στην Αθήνα, εισάγεται στην Ιατρική σχολή σε ηλικία 15 ετών και αποφοιτά από αυτήν με άριστα. Έπειτα, επιστρέφει στην Κύμη για να αποσπάσει τη συγκατάθεση του πατέρα του για να συνεχίσει τις σπουδές του στο εξωτερικό.
Το 1907, ολοκληρώνει τις μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία και το 1910 παρουσιάζει την πρωτότυπη εργασία του «Περί των συνθηκών της διαφοροποιήσεως του φύλου των Δαφνιδών» με την οποία ανακηρύσσεται διδάκτορας στο Τμήμα Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μονάχου. Ακολουθούν η επιστροφή του στην Ελλάδα, η γνωριμία του με την Ανδρομάχη Μαυρογένους, ο γάμο τους, η συμμετοχή του μεγάλου ερευνητή στα δύσκολα χρόνια για την Ελλάδα, στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912 και τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο.
Στη συνέχεια, μετά τη λήξη του πολέμου μεταναστεύει μαζί με τη γυναίκα του στις ΗΠΑ. Η άφιξη του ζεύγους στη Νέα Υόρκη το 1913, δημιουργεί βασικά προβλήματα διαβίωσης αλλά και μεγάλες επιτυχίες για τον Μεγάλο Έλληνα γιατρό, όπως η εργασία στο νοσοκομείο της Νέας Υόρκης και οι έρευνες για την ανίχνευση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στις οποίες συμμετέχει και η γυναίκα του. Χαρακτηριστικά αναφέρεται στη βιογραφία του ότι ο Γεώργιος Παπανικολάου και η σύζυγός του Ανδρομάχη (Μάχη) Μαυρογένη αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες κατά την παραμονή τους στην Αμερική, με αποτέλεσμα να εργαστούν και οι δυο σε ένα εμπορικό κατάστημα. Ο ένας πουλώντας χαλιά και η άλλη ράβοντας κουμπιά με αμοιβή 5 δολάρια την εβδομάδα. Τα προβλήματα τελειώνουν όταν ο Παπανικολάου διορίστηκε βοηθός του παθολογοανατομικού τμήματος του Νοσοκομείου της Νέας Υόρκης, ύστερα από μεσολάβηση του διάσημου γενετιστή του Πανεπιστημίου Κολούμπια Τ.Χ. Μόργκαν.
Σε όλη την πορεία της ζωής του διαφαίνεται η επιμονή και η υπομονή του για την εκπληρώσει των στόχων και των ονείρων του. Τα θέματα στα οποία επικεντρώθηκε πειραματικά ήταν: η ενδοκρινολογία της αναπαραγωγής, η εφηβική και γυναικολογική ενδοκρινολογία, τομείς στους οποίους αργότερα επικεντρώθηκε η πρόληψη του καρκίνου. Αποκορύφωμα της συγγραφικής του πορείας ήταν η έκδοση του «Άτλαντα της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας».
Εκτός των παραπάνω επιστημονικών επιτευγμάτων του, σημαντική είναι η ημερομηνία 11 Μαρτίου 1941, ημέρα την οποία παρουσιάζει την εργασία με θέμα τη Διαγνωστική αξία της εξέτασης των κολπικών επιχρισμάτων για το καρκίνωμα της μήτρας. Επίσης, θα παρουσιαστεί το συγγραφικό του έργο με τη διάσημη μονογραφία “Διάγνωση του καρκίνου της μήτρας από το κολπικό επίχρισμα (TestPap)” ενώ θα ακολουθήσουν και άλλες σημαντικές εκδόσεις-διακρίσεις.
Τόσο το Πανεπιστήμιο Cornell, στο οποίο ανέπτυξε το ερευνητικό του έργο και απασχολήθηκε για σχεδόν μισό αιώνα, όσο και πολλοί άλλοι αμερικανικοί οργανισμοί (η Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών, η Ένωση των Αμερικανικών Ιατρικών Κολεγίων, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία) του απένειμαν βραβεία «τιμής ένεκεν». Επίσης η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών του απένειμε τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορά (1949), ενώ η Ακαδημία Αθηνών τον ανακήρυξε παμψηφεί επίτιμο μέλος της (1957). Μετά τον θάνατό του, τιμήθηκε και με το Βραβείο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Αυτός ο εντυπωσιακός και τόσο επωφελής για την ανθρωπότητα κύκλος αυτού του σπουδαίου ανθρώπου «ολοκληρώθηκε» στις 19 Φεβρουαρίου του 1962. Στο Μουσείο «Παπανικολάου» προβάλλεται η διαδρομή της ζωής του, το επιστημονικό του έργο, η προσωπικότητά του, τα ενδιαφέροντα και τα ιδιαίτερα χαρίσματα που τον έκαναν να ξεχωρίσει. Η πατρική του οικία μετατράπηκε σε Μουσείο, το οποίο παρουσιάζει τον Έλληνα ερευνητή ως Επιστήμονα και ως Άνθρωπο. Η ίδρυση του Μουσείου επιβάλλεται σήμερα περισσότερο από ποτέ, λόγω υγειονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίσαμε. Η συνεχής έρευνα και μελέτη από τους σύγχρονους ερευνητές τη δύσκολη αυτή περίοδο, αντικατοπτρίζεται στην προσπάθεια τους να προσφέρουν στην ανθρωπότητα, αφιερώνοντας τη ζωή τους στην επιστήμη, όπως ο Μεγάλος Έλληνας Επιστήμονας Γεώργιος Παπανικολάου. Η ανάδειξη άγνωστων πτυχών της ζωής του στη μουσειακή έκθεση δίνουν ένα σημαντικό κίνητρο στους νέους να είναι αφοσιωμένοι στους στόχους τους με συνεχή και συστηματική προσπάθεια για την επίτευξη τους.
Με την αλληλουχία κατάλληλων ενεργειών και δράσεων δημιουργήθηκε ένα Μουσείο, που έχει αναγνωρίσιμο χαρακτήρα, αντάξιο των αξιών και των αρχών που πρέσβευε ο μεγάλος ερευνητής. Το Μουσείο «Γεωργίου Παπανικολάου» του Δήμου Κύμης-Αλιβερίου, στεγάζεται σε κτίριο παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που ανακαινίσθηκε πρόσφατα και αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα. Στο ισόγειο υπάρχει χώρος έκθεσης και αίθουσα εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Ο Α’ όροφος, που αποτελεί και την κύρια είσοδο της πατρικής οικίας του Γ. Παπανικολάου, φιλοξενεί τους χώρους υποδοχής, χώρους εκθέσεων καθώς και λοιπούς βοηθητικούς χώρους. Τέλος, στον Β’ όροφο υπάρχει η αίθουσα εκδηλώσεων του μουσείου και χώρος περιοδικών εκθέσεων.
Το Μουσείο «Γεωργίου Παπανικολάου» αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς οργανισμούς της Εύβοιας, τόσο με εθνική όσο και παγκόσμια εμβέλεια, όπου συγκεντρώνονται πληροφορίες, προσωπικά αντικείμενα και επιστημονικά έργα του μεγάλου Έλληνα ερευνητή. Επίσης, διοργανώνει επιστημονικές ημερίδες, εκδηλώσεις και συνέδρια καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Η ίδρυση αυτού του σύγχρονου βιογραφικού μουσείου της ζωής και του έργου του Γεωργίου Παπανικολάου αποτέλεσε επιτακτική ανάγκη για να εκτεθούν για πρώτη φορά πληθώρα αντικειμένων, και κειμήλια της οικογένειας Παπανικολάου. Η χρήση της τεχνολογίας στο μουσειακό περιβάλλον αποτελεί ένα σύγχρονο τρόπο προσέγγισης, που σκοπό έχει την ισορροπία μεταξύ των εκθεμάτων, προσωπικών αντικειμένων και των ερμηνευτικών μέσων που στηρίζονται στην ψηφιακή τεχνολογία. Για το λόγο αυτό, εκτός των φυσικών αντικειμένων, η έκθεση περιλαμβάνει ψηφιακές εφαρμογές, οι οποίες θα αναδείξουν με έναν πρωτότυπο τρόπο τις διαφορετικές πτυχές της ζωής του Γεωργίου Παπανικολάου, όχι τόσο διαδεδομένων και γνωστών στο ευρύ κοινό, όπως μαρτυρίες, αναμνήσεις και γεγονότα της οικογένειας από την καθημερινότητα.
